της Χριστίνας Τσινέλη

Εκπαιδευτικοί στο πεδίο της μάχης

Αντιμετωπίζοντας τις Σύγχρονες Προκλήσεις και Επανασύνδεση με τον Ουσιαστικό Ρόλο του Εκπαιδευτικού

Η κρίση των νέων σε όλα τα επίπεδα (ψυχική, σωματική, κοινωνική, γνωστική) είναι πλέον φανερή και δυστυχώς κάνει την εμφάνιση της μέσω της επιθετικότητας, της βίας, της παθητικότητας, της παραίτησης κλπ. Φυσικά, αυτό δεν κάνει μεγάλη εντύπωση καθώς αν κάποιος απλά παρατηρήσει καλά πως λειτουργούμε σαν κοινωνικό σύνολο θα μπορέσει να κατανοήσει αυτήν την εξέλιξη. Είναι σημαντικό να γίνει ξεκάθαρο πως αυτό το φαινόμενο δεν παρατηρείται μόνο στην Ελλάδα αλλά είναι παγκόσμιο. 

Oι δύο βασικοί πυλώνες ανάπτυξης των παιδιών ως πλαίσια ανατροφής και διαπαιδαγώγησης είναι αρχικά η πυρηνική και η ευρύτερη οικογένεια και στη συνέχεια το σχολείο. Επίσης, κεντρικό ρόλο σε αυτό παίζουν και οι παρέες των παιδιών όπου μέσα από αυτές συνδιαλέγονται και επικοινωνούν. Έτσι, σταδιακά αναπτύσσονται οι στάσεις και οι συμπεριφορές τους. Μάλιστα όσο τα παιδιά μεγαλώνουν και αρχίζουν να ανεξαρτητοποιούνται η παρέα και οι σχέσεις λαμβάνουν τον πιο σημαντικό ρόλο στη ζωή τους, κυρίως στην εφηβεία. Στη σύγχρονη εποχή προστίθεται και ένα άλλο μέσο διαπαιδαγώγησης που δεν είναι άλλο από τα ηλεκτρονικά μέσα, το ίντερνετ και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Αυτό έχει και θετικές και αρνητικές επιρροές και φαίνεται να συμβάλλει δραστικά στις εξελίξεις που βιώνουμε.

Τι συμβαίνει όμως με τους νέους σήμερα; Η οικογένεια δυσκολεύεται να φέρει εις πέρας και αποτελεσματικά τη γονική ανατροφή των παιδιών. Μάλιστα αρκετοί γονείς θεωρούν πως η ανατροφή σήμερα είναι τόσο περίπλοκη που δε γνωρίζουν πως να τα βοηθήσουν να εξελιχθούν σε υγιείς και ισορροπημένους ενήλικες. Επομένως, το βάρος φαίνεται να πέφτει στους εκπαιδευτικούς και στο σχολείο καθώς μεγάλος μέρος των ελλειμμάτων που δεν έχουν καλυφθεί από την οικογένεια καλούνται να το καλύψουν οι εκπαιδευτικοί ήδη από τη νηπιακή ηλικία.

Μερικά από τα θέματα που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί είναι:

1. Τα παιδιά παρουσιάζουν χαμηλότερη συγκέντρωση, λιγότερο αυτοέλεγχο και αυτορρύθμιση, μικρότερη αντοχή στη ματαίωση και είναι λιγότερο ικανά να παραμείνουν σε ένα συγκεκριμένο έργο από ό,τι στο παρελθόν. Επίσης, με την ευρεία χρήση των smartphones προέκυψαν περαιτέρω εκπαιδευτικές προκλήσεις.
2. Οι εκπαιδευτικοί έρχονται αντιμέτωποι με δραματικές αλλαγές. Οι συνθήκες προστάζουν να διαχειρίζονται ένα διαφορετικό περιβάλλον όπου η κοινωνικοσυναισθηματική εκπαίδευση θα έπρεπε να είναι σε πρώτο πλάνο. Όμως, το σχολείο και το εκπαιδευτικό σύστημα δεν το προβλέπει αυτό, βασίζεται κυρίως στη μεταφορά γνώσεων και στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών. Φυσικά, πολλά χρόνια υπάρχουν σοβαρά ζητήματα με το εκπαιδευτικό σύστημα αλλά αυτό είναι ένα άλλο θέμα το οποίο χρήζει άλλης συζήτησης.

Κατά συνέπεια, δεν έχουν αρκετό χρόνο και τα εργαλεία για να κάνουν την καλύτερη δυνατή δουλειά ούτε όμως και την κατάλληλη υποστήριξη για να το καταφέρουν. Φαίνεται να έχει χαθεί ο βασικός ρόλος του εκπαιδευτικού που είναι να εμπνέει τα παιδιά, να τα καθοδηγεί να ανακαλύψουν τον δρόμο τους και να είναι πρότυπο. Δυστυχώς, πλέον η εκπαίδευση στις τάξεις αποτελεί μια ατέρμονη διαχείριση κρίσης για να κάτσουν απλά τα παιδιά φρόνιμα και να βγει άλλη μια μέρα με τα λιγότερα δυνατά προβλήματα. Με το να βρίσκονται στο πεδίο της μάχης είναι πιθανόν να τους παρουσιάζεται ψυχική εξουθένωση και έντονος προβληματισμός για το πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά αυτή η κατάσταση.

Αυτό που προκύπτει από τα παραπάνω είναι πως ενδεχομένως να χρειάζονται μια ουσιαστική υποστήριξη. Πιο συγκεκριμένα:

• Μια πυξίδα για την εκτίμηση των συνθηκών. Τι συμβαίνει; Ποιες είναι οι αιτίες; Ποιες είναι οι βασικές αρχές; Ποιο είναι το νομικό πλαίσιο;
• Αρχές για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο αυτά τα γενικά χαρακτηριστικά και οι τάσεις μεταφράζονται στη συμπεριφορά ενός παιδιού. Αλλά και ποια είναι τα ατομικά χαρακτηριστικά του ανεξάρτητα από το κοινωνικό στρώμα.
• Συζήτηση τεχνικών παρέμβασης και αντιμετώπισης κρίσιμων συνθηκών.
• Ανοιχτή συζήτηση με άλλους εκπαιδευτικούς για το τι λειτουργεί και τι όχι.
• Ποια υποστήριξη χρειάζεται ξεχωριστά κάθε εκπαιδευτικός και πώς μπορεί να επιτευχθεί.

Στον σύγχρονο εκπαιδευτικό κόσμο, ο ρόλος του εκπαιδευτικού δεν περιορίζεται πια στη μετάδοση γνώσεων. Οι ανάγκες των μαθητών, οι προκλήσεις της σχολικής καθημερινότητας και οι μεταβαλλόμενες κοινωνικές συνθήκες απαιτούν από αυτούς να υιοθετήσουν πιο σύνθετους ρόλους, ενώ παράλληλα να διαχειρίζονται και μια πολυδιάστατη τάξη. Επομένως, για τη στήριξη αυτής της προσπάθειας και να προσφερθούν τα κατάλληλα εργαλεία, προτείνω τη δημιουργία μιας ομάδας υποστήριξης εκπαιδευτικών με σκοπό τη διαχείριση τάξης και την επανατοποθέτηση του ρόλου τους ως παιδαγωγών. Μια ομάδα από εκπαιδευτικούς για εκπαιδευτικούς με ψυχοπαιδαγωγικές διαστάσεις.

Στην ομάδα μπορούν να συμμετέχουν τόσο νέοι εκπαιδευτικοί όσο και έμπειροι διαφόρων βαθμίδων και ειδικοτήτων, καθώς η αλληλεπίδραση μεταξύ τους μπορεί να δημιουργήσει έναν δυναμικό κύκλο μάθησης και εξέλιξης. Οι νέοι εκπαιδευτικοί ενδέχεται να φέρνουν φρέσκες ιδέες, καινοτόμες προσεγγίσεις και ενέργεια, ενώ οι πιο έμπειροι να διαθέτουν βαθιά γνώση, πρακτικές δεξιότητες και σοφία από την πολυετή τους πορεία. Η συνεργασία τους μπορεί να ενισχύσει τον επαγγελματικό διάλογο, να δημιουργήσει ένα περιβάλλον συνεχούς μάθησης και να προσφέρει αμοιβαία υποστήριξη, ενδυναμώνοντας το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας.

Ο κεντρικός στόχος της ομάδας είναι να παρέχει πρακτική και συναισθηματική υποστήριξη στους εκπαιδευτικούς, ώστε να μπορούν να αναπτύξουν πιο αποτελεσματικές στρατηγικές διαχείρισης της τάξης τους και να επαναπροσδιορίσουν τον ρόλο τους με βάση τις σημερινές ανάγκες. Η ομάδα θα λειτουργήσει ως χώρος ανταλλαγής εμπειριών, βέλτιστων πρακτικών και καινοτόμων ιδεών, ενδυναμώνοντας την επαγγελματική ταυτότητα των μελών της και βοηθώντας τα να προσαρμοστούν στις διαρκείς αλλαγές.

Ενδεικτική θεματολογία της ομάδας

1. Οριοθέτηση και ψυχοκοινωνική ανάπτυξη στην τάξη. Τι συμβαίνει σε σχέση με το γνωστικό πλαίσιο και την κάλυψη της ύλης. Συζήτηση σε ότι αφορά τεχνικές και παιδαγωγικές προσεγγίσεις.
2. Διαχείριση τάξης και κρίσεων. Διαχείριση γονέων. Ανταλλαγή προσωπικών εμπειριών, περιορισμοί από το εκπαιδευτικό σύστημα και την κοινωνία. Τι μπορεί να γίνει.
3. Πώς τα παιδιά μαθαίνουν αποτελεσματικά. Συζήτηση τεχνικών μάθησης. Συζήτηση σε ό,τι αφορά τις νεότερες εξελίξεις στην ψυχολογική και παιδαγωγική έρευνα.
4. Το κινητό, το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
5. Βία και επιθετικότητα στα σχολεία. Τι συμβαίνει και τι μπορούμε να κάνουμε. Ποιο είναι το νομικό πλαίσιο.
6. Σεξουαλικότητα και σεξουαλική ταυτότητα.
7. Πρότυπα- πώς ο εκπαιδευτικός μπορεί να συμβάλλει σε αυτό ουσιαστικά.
8. Στάσεις και αξίες ως προς τη ζωή και το ηθικό υπόβαθρο ως σημαντικό εργαλείο για τη δημιουργία ενδιαφέροντος και σταθερότητας – ο ρόλος του εκπαιδευτικού.

Επιπλέον, θέματα που μπορούν να αναδυθούν βάσει των αναγκών των εκπαιδευτικών.

Η ομάδα θα αποτελείται από 14 συναντήσεις, οι οποίες θα διεξάγονται σε μηνιαία βάση με δύο συναντήσεις διάρκειας 2 ωρών η καθεμία.

–Στην πρώτη συνάντηση του μήνα, θα δίνεται έμφαση στο θεωρητικό πλαίσιο και στην αντιμετώπιση καταστάσεων. Το 1^ο μέρος της συνάντησης θα περιλαμβάνει την εισαγωγή στο θέμα που θα συζητηθεί, ενώ το 2^ο μέρος θα επικεντρώνεται στην ψυχοεκπαίδευση των συμμετεχόντων, με συζήτηση εμπειριών από τους εκπαιδευτικούς και την εξέταση πιθανών τρόπων αντιμετώπισης.

–Στη δεύτερη συνάντηση του μήνα, η ομάδα θα εστιάζει σε πρακτική, βιωματική δουλειά, όπου οι συμμετέχοντες θα εργάζονται πάνω σε ατομικές δυσκολίες ή/και στην αντιμετώπιση συγκεκριμένων περιστατικών που έχουν προκύψει στο σχολείο, εφαρμόζοντας τα θεωρητικά εργαλεία που έχουν συζητηθεί. Επιπλέον, θα δίνεται η ευκαιρία για συναισθηματική αποσυμφόρηση, ανταλλαγή εμπειριών και συζήτηση ανάλογων προβληματισμών.

Η ομάδα θα ξεκινήσει ημέρα Τετάρτη 6/11/2024 ώρα 7.30μμ και θα παραμείνει ανοιχτή μέχρι και τις 4 πρώτες συναντήσεις. Για περισσότερες πληροφορίες πατήστε εδώ.

Η δημιουργία αυτής της ομάδας υποστήριξης δεν αποτελεί μόνο μια σημαντική ευκαιρία για προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη, αλλά και ένα κρίσιμο βήμα για τη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης συνολικά. Μέσα από τη συνεργασία, την ανταλλαγή ιδεών και την ενίσχυση του ρόλου του εκπαιδευτικού, μπορούμε να δημιουργήσουμε πιο δυναμικές, υποστηρικτικές και παραγωγικές τάξεις για τους μαθητές μας, εξοπλίζοντας τους νέους με τις δεξιότητες που χρειάζονται για να επιτύχουν στη ζωή. Έτσι, προερχόμενη από μια παράδοση της εκπαίδευσης και της ψυχολογίας οφείλω να συνδράμω και να εργαστώ προς τη βελτίωση αυτής της κατάστασης προσφέροντας τον χώρο για αυτήν την ανάπτυξη.