Τι είναι η Φυσιοπαθητική;
H φυσιοπαθητική, μία ξεχωριστή ειδικότητα σε πολλές χώρες, αποτελεί μία μέθοδο θεραπείας μέσω της φύσης και έχει μία μακρά παράδοση. Χρονολογείται πίσω στον Ιπποκράτη. Ο Ιπποκράτης θεωρείται περισσότερο πατέρας της φυσιοπαθητικής παρά της σύγχρονης ιατρικής. Φυσικά, η φυσιοπαθητική έχει διαμορφωθεί πολύ από την εποχή του Ιπποκράτη, αλλά ορισμένες βασικές αρχές της ίασης, παραμένουν ίδιες.
Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν, πως η «θεραπεία μέσω της φύσης», σημαίνει ότι χρησιμοποιούμε θεραπευτικά μέσα που λαμβάνονται από τη φύση, όπως στην κλασική βοτανολογία, την αρωματοθεραπεία ή την λουτροθεραπεία. Όμως, η φυσιοπαθητική έχει έναν ευρύτερο και, συχνά, διαφορετικό στόχο. Μία παραπομπή, η οποία αποδίδεται στον Ιπποκράτη, περιγράφει τον πυρήνα της θεραπείας της φυσιοπαθητικής. «Το πιο αποτελεσματικό φάρμακο είναι η θεραπευτική δύναμη της φύσης, η οποία βρίσκεται μέσα στον καθένα μας.»
Παρ’ όλο, που ο βελονισμός χρησιμοποιεί βελόνες, η ομοιοπαθητική συγκεκριμένα φάρμακα και ο βιοσυντονισμός ηλεκτρονικές συσκευές και μετρήσεις, όλες αυτές οι μέθοδοι έχουν τον ίδιο στόχο, να υποστηρίξουν την εσωτερική ανθρώπινη θεραπευτική δύναμη. Η φυσιοπαθητική προκειμένου να θεραπεύσει, διεγείρει και ρυθμίζει την ανθρώπινη φυσιολογία και τον εσωτερικό «γιατρό». Χρησιμοποιεί την ικανότητα των ανθρώπων για αυτοθεραπεία. Είναι φανερό λοιπόν, πως αποτελεί μία θεμελιωδώς διαφορετική θεραπευτική προσέγγιση από τη συμβατική ιατρική.
Για να κατανοήσουμε καλύτερα αυτή τη θεμελιώδη διαφορά χρειαζόμαστε λίγη θεωρία.
Φύση και Φυσιοπαθητική
Εάν κάποιοι ασθενείς υποφέρουν από μία δερματίτιδα ή ένα έκζεμα, έχουν την τάση να χρησιμοποιήσουν κρέμα με κορτιζόνη. Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιήσουν έλαιο τσαγιόδεντρου (TeeTree Oil), ως μία πιο φυσική επιλογή. Ποια είναι, λοιπόν, η διαφορά από την πλευρά της φυσιοπαθητικής;
Δεν είναι τόσο αυτό το οποίο χρησιμοποιούμε αλλά, το πώς το χρησιμοποιούμε. Η κορτιζόνη και το έλαιο τσαγιόδεντρου δεν θεραπεύουν την εσωτερική αιτία που οδηγεί στη δερματίτιδα, απλώς καταστέλλουν τα συμπτώματα. Έτσι, η χρήση των δύο είναι όμοια, η μόνη διαφορά έγκειται στην επιβάρυνση που προκαλούν στη δερματική λειτουργία.
Από τη φυσιοπαθητική πλευρά η βασική ερώτηση είναι πώς και κατά πόσο μπορούμε να προκαλέσουμε μία εσωτερική διαδικασία επούλωσης. Εάν καταφέρουμε αυτό τότε τα συμπτώματα θα εξαφανιστούν. Τις περισσότερες φορές τα συμπτώματα δεν αποτελούν το πραγματικό πρόβλημα. Hαπλή καταστολή των συμπτωμάτων δε θεωρείται μία ουσιαστική θεραπεία. Μία ουσιαστική θεραπεία πρέπει να ενισχύει την αλλαγή της λειτουργίας του οργανισμού. Από αυτήν την σκοπιά, τα συμπτώματα απλά είναι ένας δείκτης ότι ο οργανισμός δε λειτουργεί σωστά. Συχνά, η φυσιοπαθητική θεραπεία δε δίνει καμία σημασία στα επιφανειακά συμπτώματα, αλλά μόνο στη γενική λειτουργία.
Οι τρεις πυλώνες της υγείας
Η υγεία βασίζεται σε τρεις βασικούς πυλώνες. Αυτοί οι πυλώνες είναι η
διατροφή, η σωματική άσκηση και ο ύπνος και αποτελούν τη βάση της φυσιοπαθητικής θεραπείας από την εποχή του Ιπποκράτη. Η ιατρική περίθαλψη οποιουδήποτε είδους έρχεται αργότερα.
Μερικά οφέλη της σωματικής άσκησης είναι:
- Η βελτίωση του διαβήτη και η μείωση της αντίστασης στην ινσουλίνη.
- Η μείωση της πιθανότητας εμφάνισης καρκίνου.
- Η μείωση των φλεγμονών και των αυτοάνοσων ασθενειών.
- Η βελτίωση της υπέρτασης και η μείωση της πιθανότητας εγκεφαλικού επεισοδίου και εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας.
- Η βελτίωση και η αποτροπή της κατάθλιψης.
- Η πρόληψη νευροεκφυλιστικών ασθενειών, όπως η νόσος Alzheimer.
- Η βελτίωση του ύπνου.
- Η ενδυνάμωση του κινήτρου, το οποίο οδηγεί σε καλύτερες αποφάσεις για τη ζωή.
Χρειάζεται μόνο λίγη σωματική δραστηριότητα προκειμένου να έχετε όλα τα παραπάνω οφέλη. Όσον αφορά αυτούς τους οποίους η σωματική δραστηριότητα δεν είναι το καλύτερό τους, παρήγορο είναι το γεγονός πως τα οφέλη των δύο άλλων πυλώνων (διατροφή και ύπνος), είναι κοινά σε πολλά σημεία.
Φάρμακα – φάρμακα – φάρμακα
Γιατί οι άνθρωποι προτιμούν να παίρνουν χάπια αντί να έχουν λίγη αποτελεσματική σωματική άσκηση, καλή διατροφή ή ποιοτικό ύπνο; Έχοντας έναν ανθυγιεινό τρόπο ζωής πολλοί άνθρωποι καταλήγουν να παίρνουν πολλά χάπια. Οι ηλικιωμένοι παίρνουν τα φάρμακα της ηλικίας, οι νεότεροι παίρνουν βιταμίνες, πρωτεΐνες ή ορμόνες.
Αυτό είναι ένα τυπικό παραδείγματα της πολυφαρμακίας στην Τρίτη ηλικία.[1]
Οι άνθρωποι περνούν τις μέρες τους παίρνοντας φάρμακα.
Η εμπειρία δείχνει ότι είναι δύσκολο να κόψει κάποιος έστω και ένα φάρμακο από αυτό το «κοκτέιλ». Αν και οι ασθενείς μου, συχνά, μου λένε « Δε μου αρέσει να παίρνω φάρμακα», αντιδρούν με φόβο και πανικό όταν προτείνω να σταματήσουν να λαμβάνουν ένα από αυτά.
Μία τυπική στιχομυθία:
A: – Όχι, όχι, όχι, το χρειάζομαι για αυτόν τον σκοπό.
Γ: – Εντάξει, τότε, κόψτε το άλλο.
A: – Όχι, όχι, όχι, το χρειάζομαι για τον άλλο σκοπό.
Ωστόσο, τα περισσότερα από αυτά τα φάρμακα θα ήταν περιττά εάν οι άνθρωποι είχαν επενδύσει σε έναν από τους πυλώνες της υγείας και είχαν τη θέληση να ξεκινήσουν να επενδύουν στην υγεία τους.
Είναι υγιές να παίρνετε όλα αυτά τα φάρμακα;
Η κατανάλωση πολλών και διαφορετικών φαρμάκων προκαλεί σοβαρές κλινικές συνέπειες.[2] Η λήψη περισσότερων από τριών φαρμάκων οδηγεί σε φαρμακευτική αλληλεπίδραση (drug interaction) στον οργανισμό που κανείς δεν είναι σε θέση να προβλέψει. Τα φάρμακα σήμερα έχουν καταστεί σε μία από τις κύριες αιτίες πρόωρου θανάτου στις δυτικές χώρες.Στη Γερμανία, το 2014, υπήρξαν 20 εκατομμύρια περιστατικά επείγουσας νοσηλείας, εκ των οποίων περίπου τα δύο εκατομμύρια ήταν από παρενέργειες που προκλήθηκαν από φάρμακα.[3]
Σε γενικές γραμμές, οι άνθρωποι υπερεκτιμούν τα οφέλη της φαρμακευτικής θεραπείας ενώ υποτιμούν του κινδύνους της.[4] Επιπλέον, τα συμπληρώματα βιταμινών σε μορφή χαπιών είναι λιγότερο αποτελεσματικά σε σχέση με τις βιταμίνες που λαμβάνουμε μέσα από τη διατροφή.[5]Τέλος, η λήψη συμπληρωμάτων για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα τείνει να είναι ανθυγιεινή και επιβλαβής. [6]
Ευρωστία και δυσκαμψία
Πολλοί άνθρωποι λαμβάνουν φάρμακα από την κατηγορία του β-αδρενεργικού αναστολέα. Τα φάρμακα αυτά είναι ευεργετικά για πολλές ασθένειες, από την υπέρταση μέχρι και το γλαύκωμα. Μία από τις παρενέργειές τους είναι ότι μειώνουν την ικανότητα του οργανισμού να αντέχει στη ζέστη. Κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα, οι άνθρωποι που παίρνουν αυτά τα φάρμακα είναι πιο επιρρεπείς σε σοβαρές καταστάσεις υγείας διαφορετικών τύπων, όπως για παράδειγμα μία από αυτές είναι η θερμοπληξία.
Αυτό, αποτελεί ένα κοινό χαρακτηριστικό των περισσότερων χημικών φαρμάκων. Κάνουν καλό υπό ορισμένες συνθήκες, αλλά μειώνουν την ικανότητα της κατάλληλης αντιμετώπισης υπό μεταβαλλόμενες συνθήκες. Δημιουργούν μία μορφή δυσκαμψίας.
Η φυσιοπαθητική έχει το αντίθετο στόχο. Βελτιώνει την ικανότητα να αντιδρά σωστά, ακόμα και σε ειδικά μεταβαλλόμενες συνθήκες. Αυτό ονομάζεται ανθεκτικότητα ή ευρωστία. Η φυσιοπαθητική δεν έχει ως στόχο να βελτιώσει ένα σύμπτωμα ή μία συγκεκριμένη λειτουργία. Η γενική λειτουργία πρέπει να βελτιωθεί. Αυτό μπορεί να αποδειχθεί με το παράδειγμα του ντους με κρύο νερό.
Το μάθημα του «κρύου ντους»
Τα κρύα ντους έχουν πολλά οφέλη για την υγεία:
- Bελτιώνουν την εσωτερική θερμο-ρύθμιση που οδηγεί σε καλύτερη ανθεκτικότητα τόσο σε ζεστές όσο και κρύες συνθήκες.
- Bελτιώνουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.
- Ενισχύουν την αποκατάσταση των μυών μετά την άσκηση.
- Αυξάνουν τη διάθεση και την εγρήγορση.
- Ενισχύουν την άμυνα και την κυκλοφορία.
- Βοηθούν στο κάψιμο του λίπους.
Πώς γίνεται αυτό;
Κάνοντας ένα κρύο ντους το πρωί δεν έχει ως στόχο να μειώσει τη θερμοκρασία του σώματος που έχει αυξηθεί κατά τη διάρκεια του ύπνου σε ένα ζεστό κρεβάτι. Πρώτον, η θερμοκρασία είναι χαμηλότερη κατά τη διάρκεια του ύπνου παρά κατά τη διάρκεια της ημέρας. Δεύτερον, ένα κρύο ντους το πρωί αυξάνει τη θερμοκρασία του σώματος.[7]
Το κρύο ντους είναι ένα ερέθισμα που προκαλεί μια πολύπλοκη αντίδραση του σώματος, επηρεάζοντας τόσο το νευρολογικό όσο και το ενδοκρινολογικό σύστημα. Ένα από τα αποτελέσματά του είναι, ότι το κρύο δημιουργεί ζεστασιά. Τέτοιου είδους παράδοξα παρατηρούμε συχνά στη φυσιοπαθητική.
Η αντίδραση που προκαλεί το ερέθισμα του κρύου ντους στο σώμα διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Αυτό το οποίο μπορεί να είναι καλό για ένα άτομο μπορεί να είναι επιβλαβές για ένα άλλο. Επιπλέον, μετά από μερικά κρύα ντους τα πράγματα αλλάζουν. Η αντίδραση δεν είναι πλέον η ίδια. Αυτό ονομάζεται προσαρμογή. Συνεπώς, το ντους θα πρέπει να γίνει πιο κρύο ή η διάρκεια του πρέπει να αυξηθεί για να αποτελεί ένα κατάλληλο ερέθισμα. Με αυτόν τον τρόπο αυξάνεται η ευρωστία.
Η πρόκληση της προσαρμογής είναι ο στόχος της φυσιοπαθητικής. Σε αντίθεση με τη συμβατική ιατρική στην οποία η προσαρμογή στην θεραπεία είναι ανεπιθύμητη. Το επιθυμητό αποτέλεσμα της συμβατικής ιατρικής είναι να «φύγουν» τα συμπτώματα ή να ρυθμιστούν κάποιες αιματολογικές τιμές.
Ερέθισμα, ορμή και αναστολή
Ο πυρήνας μιας φυσιοπαθητικής θεραπείας είναι να προκαλέσει μια διαδικασία προσαρμογής στον άνθρωπο. Πρόκειται για μια σύνθετη και, συχνά, δύσκολη διαδικασία με συνεχείς αλλαγές. Έχει τους δικούς της κανόνες και πολλές διαφορετικές φάσεις.
Δυστυχώς, η ίαση δεν έρχεται από τη μία στιγμή στην άλλη. Οι καλές φάσεις εναλλάσσονται με τις κακές. Η εμφάνιση αυτών των εναλλαγών και των ρυθμών σηματοδοτεί μία πετυχημένη στρατηγική. Μόνο στις περιπτώσεις χρόνιων παθήσεων δεν έχουμε τέτοιες εναλλαγές των ρυθμών.[8]
Η ικανότητα του οργανισμού να αντιδράει σε ερεθίσματα, να προσαρμόζεται και να είναι μετά σε καλύτερη κατάσταση, λέγεται ορμή. Η ορμή είναι μια εσωτερική διαδικασία που οδηγεί σε καλύτερη ανθεκτικότητα / ευρωστία.
Η κλασική φαρμακευτική θεραπεία ακολουθεί μία εκ διαμέτρου διαφορετική φιλοσοφία. Τείνει να ωθήσει τον οργανισμό σε μία παγιωμένη κατάσταση με λιγότερα ή χωρίς συμπτώματα. Είναι ένα είδος αναστολής. Δεν επιδιώκεται προσαρμογή. Η προσαρμογή θεωρείται ανεπιθύμητη παρενέργεια.
Το ιδανικό της συμβατικής φαρμακευτικής θεραπείας είναι το φάρμακο να δρα ξεκάθαρα, αξιόπιστα και επαναλαμβανόμενα.
Ένα άλλο κριτήριο είναι ότι ο διπλασιασμός μιας δόσης θα πρέπει να οδηγήσει σε διπλό αποτέλεσμα. Όλα αυτά δεν έχουν νόημα από φυσιοπαθητικής άποψης.
Εάν ένα κρύο ντους 2 λεπτών είναι καλό να επιφέρει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, ο διπλασιασμός της δόσης δεν πρέπει και δεν θα έχει διπλό αποτέλεσμα. Αντίθετα, θα φτάσουμε σε ένα σημείο όπου το κρύο ντους δε θα έχει κάποια ευεργετική αντίδραση στον οργανισμό. Εάν το σώμα δροσίζεται μέχρι ένα συγκεκριμένο σημείο, τότε μπαίνει σε φάση αναστολής. Ο άνθρωπος δεν θα μπορεί πλέον να προσαρμοστεί. Καμία θερμότητα δεν θα είναι το αποτέλεσμα. Αυτό το σημείο αλλαγής ονομάζεται αναστροφή φάσης. Μετά την αναστροφή φάσης το κρύο ντους θα μειώσει τη θερμοκρασία του σώματος. Θα μειώσει τη θερμοκρασία σύμφωνα με τις προσδοκίες της φαρμακευτικής θεραπείας: ο διπλασιασμός της δόσης θα διπλασιάσει την επίδραση. Αυτό το φαινόμενο παρατηρείται στον ναυαγό. Όσο πιο κρύα είναι η θάλασσα και όσο περισσότερο παραμένει κάποιος στο κρύο νερό της, τόσο μειώνεται ο χρόνος επιβίωσης.
Όμως αυτό, δεν μπορεί να συγκριθεί με την ιδέα ενός κρύου ντους. Γνωρίζοντας αυτήν τη διαφορά, είναι εύκολο να εξηγηθούν οι αρχές της φυσιοπαθητικής και πώς διαφοροποιούνται από αυτές της συμβατικής θεραπείας.
Θεραπευτική σφαίρα
Ο κανόνας κατά των Άρντ και Σούλτς (Arndt and Schulz rule, 1899) λέει:
- Μικρά ερεθίσματα αυξάνουν τη φυσιολογική δραστηριότητα.
- Μεσαία ερεθίσματα αναστέλλουν τη φυσιολογική δραστηριότητα.
- Δυνατά ερεθίσματα σταματούν τη φυσιολογική δραστηριότητα.
- Και τα πολύ δυνατά ερεθίσματα καταστρέφουν τη φυσιολογική δραστηριότητα.
Αυτός ο κανόνας δεν ισχύει μόνο για θεραπευτικές πράξεις ή για την πρακτική με το κρύο νερό. Ισχύει για όλα τα ερεθίσματα ακόμα και για τις συμβουλές ή την προσπάθειά σας να βοηθήσετε τα παιδιά σας να διαβάσουν.
Έτσι, ξεχωρίζουμε διαφορετικές φάσεις.
Σε γραφική μορφή ο κανόνας έχει αυτήν τη μορφή:
Η εικόνα δείχνει, πως υπάρχουν δύο διαφορετικές σφαίρες. Η μία είναι πριν την αναστροφή φάσης, εκεί όπου ο οργανισμός είναι ακόμα ελεύθερος στην αντίδρασή του. Αυτή η φάση ονομάζεται ορμητική σφαίρα. Στη δεύτερη σφαίρα, μετά την αναστροφή φάσης, ο οργανισμός δεν μπορεί να λειτουργήσει πια ελεύθερα και είναι κάπως μπλοκαρισμένος.
Η κλασική φαρμακευτική θεραπεία λειτουργεί σε αυτήν τη σφαίρα της αναστολής. Αντίθετα, η φυσιοπαθητική θεραπεύει με ερεθίσματα στη σφαίρα πριν από την αναστροφή της φάσης.
Είναι φανερό, πως η κλασική φαρμακευτική αγωγή και η φυσιοπαθητική έχουν ένα εκ διαμέτρου διαφορετικό τρόπο αντιμετώπισης. Έχουν διαφορετικές αρχές και η θεραπευτική πορεία αποτιμάται με διαφορετικά κριτήρια. Αυτό θα είναι και το θέμα του δεύτερου μέρους.
Πηγές
[1] για πολυφαρμακία π.χ.
[2] Maher RL, Hanlon J, Hajjar ER (2014): Clinical consequences of polypharmacy in elderly, Expert Opin Drug Saf. 2014 Jan;13(1):57-65. doi: 10.1517/14740338.2013.827660. Epub 2013 Sep 27.
[3] Trauner S (2015): Einnahmefehler: Wenn Medikamente krank machen, Spiegel online, διαθέσιμο (1.4.15): http://www.spiegel.de/gesundheit/diagnose/medikamente-fehler-bei-der-einnahme-ein-enormes-problem-a-1026319.html
[4] Hanoch, Y., Rolison, J. and Freund, A.M. (2019), Reaping the Benefits and Avoiding the Risks: Unrealistic Optimism in the Health Domain. Risk Analysis, 39: 792-804. doi:10.1111/risa.13204
[5] Fan Chen, Mengxi Du, Jeffrey B. Blumberg, Kenneth Kwan Ho Chui, Mengyuan Ruan, Gail Rogers, Zhilei Shan, Luxian Zeng, Fang Fang Zhang. Association Among Dietary Supplement Use, Nutrient Intake, and Mortality Among U.S. Adults. Annals of Internal Medicine, 2019; DOI: 10.7326/M18-2478
[6] Bjelakovic, Goran & Gluud, Christian. (2011). Vitamin and Mineral Supplement Use in Relation to All-Cause Mortality in the Iowa Women’s Health Study. Archives of Internal Medicine. 171. 1633-1634. 10.1001/archinternmed.2011.459.
Jenkins DJ, Spence D, Giovannucci E (2018): Supplemental Vitamins and Minerals for CVD Prevention and Treatment, JACC VOL. 71, NO. 2
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0735109718345601
[7] Schnitzer W, Gehrke A, Drexel H, Pratzel H (1986): Physiologische Grundlagen der Hydrotherapie und Bäderheilkunde, in: Brüggemann W (ed.), Kneipptherapie, Springer, Berlin: 63-66
[8] Goldberger A, Amaral LAN, Hausdorff JM, Ivanov PC, Peng CK, Stanley HE (2002): Fractal dynamics in physiology: Alterations with disease and aging, PNAS 99, suppl. 1: 2466-2472
Gerok W (1989). Ordnung und Chaos als Elemente von Gesundheit und Krankheit. In: Gerok W (ed.): Ordnung und Chaos: 19-42
Hildebrandt G, Moser M, Lehofer M (1998): Chronobiologie und Chronomedizin, Hippokrates, Stuttgart, σελ.33
Συγγραφέας
