Οι γονείς συχνά ανησυχούν ότι τα παιδιά τους (ή οι ίδιοι) μπορεί να έχουν ακροαστικά. Όμως, τα ακροαστικά δεν είναι ασθένεια. Είναι ένα σύμπτωμα που μπορεί να έχει ή να μην έχει παθολογική αξία. Μερικά ακροαστικά είναι θετικά και μερικά όχι. Προκειμένου να μειωθεί το άγχος και να αποφευχθεί η κατανάλωση περιττών και ενδεχομένως επιβλαβών φαρμάκων, βοηθά να έχουμε μια καλύτερη ιδέα για το τι είναι πραγματικά τα ακροαστικά.

Τι είναι τα ακροαστικά?

Δεν υπάρχει ξεκάθαρος ορισμός για τη λέξη ακροαστικά.

Το Βικιλεξικό αναφέρει[1]

ακροαστικά ουδέτερο μόνο στον πληθυντικό

1. (ιατρική) ένδειξη πάθησης
   • πήγα στο γιατρό και μου βρήκε ακροαστικά

Στο λεξικό του Γ. Μπαμπινιώτη αναφέρεται:[2]

ακροαστικός,-ή,-ό 1. Αυτός που χρησιμοποιεί την ακρόαση:~εξέταση 2.ΙΑΤΡ.ακροαστικά (τα) (ενν. ευρήματα) κάθε διαγνωστικό στοιχείο που γίνεται αντιληπτό με την εξεταστική μέθοδο της ακροάσεως, κυρ. στους πνεύμονες: ο γιατρός μου βρήκε ακροαστικά και με προειδοποίησε πως, αν δεν προσέξω, θα εξελιχθούν σε πνευμονία.

Ένας ορισμός που συχνά διαβάζουμε για τα ακροαστικά είναι

«αυτό που ακούει ο γιατρός όταν τοποθετήσει το στηθοσκόπιο στο θώρακα του εξεταζόμενου.».

Αυτό σημαίνει, ακροαστικά (ακρόαση) είναι κάτι που ακούμε κυρίως με το στηθοσκόπιο. Όμως, συχνά μπορεί να ακούσουμε έναν ήχο από τον θώρακα με γυμνό αφτί, έναν τρίζοντα ήχο ή κάποιο σφύριγμα (ένα χρου-χρου-χρου). Δε χρειάζεται στηθοσκόπιο για να ακούσουμε αυτούς τους ήχους. Αυτού του είδους τα ακροαστικά είναι αυτά που ανησυχούν τους γονείς το περισσότερο.

Είναι τα ακροαστικά επικίνδυνα;

Ως φοιτητές ιατρικής μας είχαν παρουσιάσει έναν ασθενή με σκοπό να τον ακροαστούμε. Δεν ακούγαμε τίποτα. «Ναι,» αποκρίθηκε ο καθηγητής, «έχετε δίκιο. Αυτό μας αποκαλύπτει το πρόβλημα, ένα πολύ σοβαρό εμφύσημα.». Το εμφύσημα είναι μια ασθένεια που η εί­σοδος του αέρα στους πνεύμονες είναι μειωμένη.

Αυτό σημαίνει, πως όταν εξετάζουμε κάποιον ασθενή θα πρέπει να ακούμε κάτι, αλλιώς υπάρχει μεγάλο πρόβλημα, ένα εμφύσημα ή ένας πνευμοθώρακας. Ένας λειτουργικός πνεύμονας δεν είναι σιωπηλός. Οι κυψελίδες του πνεύμονα ανοίγουν με κάθε εισπνοή και κλείνουν με κάθε εκπνοή. Αυτή η διαδικασία δημιουργεί τον φυσιολογικό ήχο ενός υγειούς  πνεύμονα. Κάθε πνεύμονας ακούγεται διαφορετικά ανάλογα με την ανατομία του, τη λειτουργία του ή τη δυσλειτουργία του.

Ως πρώτο βήμα, θα μπορούσαμε να διακρίνουμε τα φυσιολογικά ακροαστικά από τα παθολογικά ακροαστικά. Αυτό εννοούν οι περισσότεροι συνάδελφοι όταν λένε ότι «βρήκαν ακροαστικά». Όμως, αυτή η διάκριση είναι ανεπαρκής. Εάν ρωτήσουμε ένα άτομο πώς είναι και παίρνουμε ως απάντηση «είμαι καλά» ή «δεν είμαι καλά», δεν έχουμε ιδέα για το τι συμβαίνει πραγματικά. Είναι σοβαρό; Είναι μια μικρή διαταραχή ή απλώς μια κακή διάθεση; Η χορήγηση ψυχοφαρμακευτικών φαρμάκων σε κάποιον μόνο και μόνο επειδή το άτομο λέει «δε νιώθω καλά» θα ήταν κάπως περίεργο. Θα παραβίαζε κάθε ιατρικό πρότυπο. Όμως, ακριβώς αυτό συμβαίνει στη θεραπεία κάποιου μόνο λόγω ορισμένων ακροαστικών.

Η τέχνη της διάγνωσης

Παλαιότερα, μια διάγνωση βασιζόταν στη λήψη ιστορικού του ασθενούς και στην κλινική εξέταση. Τα μηχανήματα ήταν σημαντικά αλλά χρησιμοποιήθηκαν για περαιτέρω διευκρινήσεις. Σήμερα τα μηχανήματα έχουν γίνει το κύριο εργαλείο για τη διάγνωση μιας ασθένειας και η τέχνη της κλινικής διάγνωσης εξαφανίζεται. Είναι κρίμα, καθώς οι διαγνώσεις που βασίζονται σε μηχανήματα συχνά χάνουν την ουσία. Ένα καλό  παράδειγμα μιας τέτοιας συνθήκης είναι οι δισκοκήλες της αυχενικής ή της οσφυϊκής μοίρας. Οι περισσότεροι άνθρωποι από μια συγκεκριμένη ηλικία έχουν τέτοιες κήλες. Όταν εντοπίζονται στη μαγνητική τομογραφία, δεν γνωρίζουμε εάν σχετίζονται με τα συμπτώματα ενός ατόμου ή απλώς αποτελεί ένα τυχαίο εύρημα. Αυτό μπορεί να αποκαλυφθεί μόνο και μόνο με την κλινική εξέταση. Με μια καλή κλινική εξέταση, η διάγνωση μπορεί να επιβεβαιωθεί στις περισσότερες περιπτώσεις. Γι’ αυτό η διάγνωση της δισκοκήλης γίνεται κυρίως με μια κλινική εξέταση. Μία αξονική ή μαγνητική τομογραφία θα ήταν απαραίτητη μόνο εάν η κλινική εικόνα δείχνει πως απαιτείται εγχείρηση. Οι περισσότερες μαγνητικές τομογραφίες θεωρούνται περιττές στον διεθνή ιατρικό κόσμο. Δεν έχουν καμία αξία.

Αυτό είναι ένα καλό παράδειγμα για το πώς η κλινική εξέταση δεν είναι μόνο ανώτερη από τη διάγνωση με μηχάνημα αλλά ακόμη η κλινική εξέταση μπορεί να εξοικονομήσει εκατομμύρια χρήματα τα οποία δίδονται σε περιττές εξετάσεις και τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επιτακτικά για άλλα πιο σημαντικά προβλήματα.

Εξίσου σημαντικό είναι το ιστορικό και η κλινική εξέταση στην περίπτωση του πνεύμονα. Οι ιατρικοί πρόγονοί μας ήταν απίστευτα ικανοί να κάνουν μια λεπτομερή διάγνωση μόνο εξετάζοντας τον ασθενή. Το στηθοσκόπιο έπαιζε κεντρικό ρόλο. Με αυτό μπόρεσαν να ακούσουν την ιστορία των πνευμόνων των ασθενών τους. Σήμερα κάνουμε πολλές εξετάσεις αίματος, ακτινογραφίες ή σπιρομετρήσεις. Αυτά είναι καλά εργαλεία. Αλλά τα χρησιμοποιούμε υπερβολικά και συχνά ερμηνεύονται λανθασμένα. Επιπλέον, δεν είναι σε θέση να αντικαταστήσουν μια καλή κλινική εξέταση.

Η δυναμική της κλινικής εικόνας

Συχνά οι άνθρωποι έρχονται σε μένα με την περιγραφή ενός συναδέλφου που δεν μπορώ να επιβεβαιώσω. Σίγουρα, το ίδιο συμβαίνει και αντίστροφα.

Κάθε όργανο λειτουργεί δυναμικά, αλλάζοντας τη λειτουργία του από τη μια στιγμή στην άλλη. Αυτό ήταν ένα από τα σημαντικά μαθήματα που έλαβα κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής μου από έναν πολύ έμπειρο γιατρό: Μην προσκολλάτε στην παρούσα στιγμή. Την επόμενη στιγμή τα πάντα μπορεί να είναι διαφορετικά. Η βλέννα στους βρόγχους μπορεί να είναι εκεί και την επόμενη στιγμή όχι, και μετά πάλι ξανά. Ο βρογχόσπασμος μπορεί να εμφανιστεί και να εξαφανιστεί μέσα σε λίγα λεπτά. Μια πλευρίτιδα μπορεί να εμφανιστεί από το τίποτα. Όλα αυτά τα ευρήματα είναι απλώς ένα σημάδι της συνεχώς μεταβαλλόμενης λειτουργίας του πνεύμονα. Πρέπει να καταλάβουμε αυτήν τη λειτουργία, την ιστορία του οργάνου και ολόκληρου του οργανισμού για να λάβουμε τις σωστές θεραπευτικές αποφάσεις.

Η διάγνωση είναι μια ετικέτα που δίνεται σε μια συγκεκριμένη κατάσταση και δεν μπορεί ποτέ να περιγράψει μια δυναμική εικόνα. Δεν θα δώσει ποτέ τις απαραίτητες πληροφορίες για τη διάκριση μεταξύ διαφορετικών θεραπευτικών στρατηγικών. Μόνο μια καλή κλινική εξέταση μπορεί να το κάνει.

Ποια είδη ακροαστικών υπάρχουν;

Πολλά μπορεί να αντιληφθούμε κατά τη διάρκεια της ακρόασης του πνεύμονα. Δηλαδή, υπάρχουν πολλές μορφές ακροαστικών. Τα ονόματα που δίνονται στους διαφορετικούς ήχους είναι μερικές φορές ποιητικά. Το κύριο καθήκον τους είναι να επιτρέψουν στους γιατρούς να επικοινωνούν μεταξύ τους.

Η βασική διαφορά είναι μεταξύ των στεγνών ακροαστικών (ή μουσικών ρόγχων) και των υγρών ακροαστικών (ή μη μουσικών ρόγχων).

Τα υγρά ακροαστικά ακούγονται στην πνευμονία. Σύμφωνα με την κατάσταση βρίσκουμε χονδροειδείς, μεσαίες ή λεπτές φυσαλίδες. Μερικές φορές είναι δύσκολο να διακρίνουμε αυτές τις φυσαλίδες από το τρίξιμο της υγρής πλευρίτιδας (συλλογή υγρού στην υπεζωκοτική κοιλότητα).

Τα στεγνά ακροαστικά ονομάζονται και μουσικοί ρόγχοι γιατί ακούγονται έντονοι ήχοι, συχνά με γυμνό αφτί. Η παχιά βλέννα στους βρόγχους μπορεί να λειτουργεί σαν χορδή. Κάνει πραγματικά ένα είδος μουσικής στην εισπνοή και στην εκπνοή, ειδικά εάν υπάρχει βλέννα σε διαφορετικούς βρόγχους. Καθώς ο ήχος εξαρτάται από το ιξώδες της βλέννας, την κατάσχεση των βρόγχων και την ένταση της αναπνοής, το στήθος μπορεί να ακούγεται σαν ορχήστρα. Αυτοί είναι οι ήχοι που φοβούνται κυρίως οι άνθρωποι, αν και γενικά είναι ακίνδυνοι. Η βλέννα είναι ένα φυσιολογικό προϊόν του μηχανισμού καθαρισμού του πνεύμονα, της λεγόμενης βλεννοκροσσωτής κάθαρσης. Ένα υγιές άτομο παράγει περίπου 1 λίτρο βλέννα την ημέρα και όλο αυτό το φλέγμα καταλήγει στο στομάχι. Υπό κανονικές συνθήκες δεν το καταλαβαίνουμε. Σε ιογενείς λοιμώξεις οι βρόγχοι συχνά παράγουν περισσότερο από αυτήν τη βλέννα. Τις αποκαλώ τα «καλά ακροαστικά» επειδή δείχνουν ότι οι βρόγχοι λειτουργούν σωστά.

Φυσικά, υπάρχουν καταστάσεις όπου η τοπική άμυνα των βρόγχων δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει μια μόλυνση. Για να κρίνουμε την κατάσταση τα ακροαστικά αποτελούν μόνο ένα μέρος της εξέτασης. Εξίσου σημαντικό είναι να δούμε πώς αναπνέει ο ασθενής και να ακούμε πώς βήχει. Αυτό συχνά παρέχει ήδη τις απαραίτητες πληροφορίες και το στηθοσκόπιο χρησιμοποιείται μόνο για επιβεβαίωση.

Λίγο διαφορετικός είναι ο συριγμός (αγγλ. όρος  wheezing). Αυτός είναι ο τυπικός ήχος του βρογχόσπασμου. Τον ακούμε σε ασθματικές ασθένειες ή σε βρογχιολίτιδα. Συχνά δεν ακούγεται στη βρογχίτιδα καθώς η κανονική βρογχίτιδα δεν κάνει τα τυπικά ακροαστικά. Η συνηθισμένη αναπνοή απλά ακούγεται λίγο πιο έντονη. Αλλά, όπως πάντα για να κρίνουμε, ολόκληρη η κλινική εικόνα είναι σημαντική.

Ένα τρίξιμο (αγγλ. όρος stridor) ακούγεται όταν το αναπνευστικό σύστημα είναι πολύ σφιχτό ή σχεδόν μπλοκαρισμένο. Αυτό συμβαίνει κλασικά στη λαρυγγίτιδα και ακούγεται με γυμνό αφτί. Δεδομένου ότι ο ήχος των πνευμόνων ως επί το πλείστον δεν αλλάζει στη λαρυγγίτιδα, είναι μια διάγνωση χωρίς ακρόαση. Ένα τρίξιμο που ακούγεται με το στηθοσκόπιο δείχνει γενικά μια απόφραξη βαθύτερα μέσα στους βρόγχους.

Πριν από λίγο καιρό ένα ζευγάρι που ήθελε να παντρευτεί ήρθε σε μένα. Η σύζυγος είχε μια πνευμονία λίγες εβδομάδες πριν τον γάμο και δεν αντιδρούσε στη αντιβιοτική θεραπεία. Ήταν μάλλον μια ιογενής πνευμονία όπου τα αντιβιοτικά κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό. Τώρα είχε πάλι βήχα. Την ακροάστηκα. Άκουσα έναν άγριο ήχο που δεν είχα ξανά ακροαστεί. Η πρώτη μου σκέψη ήταν: «πριν από εκατό χρόνια δεν θα γινόταν γάμος». Ήταν ένα τυπικό σημάδι συναγερμού της κλινικής διαίσθησης. Ωστόσο, η ακτινογραφία και η εξέταση αίματος ήταν καθησυχαστικές και η διάγνωση ήταν μια υποτροπή της (πιθανώς ιογενούς) πνευμονίας. Όμως, η κατάσταση χειροτέρευε. Είχε φυματίωση. Οι ιατροί πρόγονοί μας θα είχαν διαπιστώσει τη διάγνωση αμέσως. Μετά από περισσότερο από έναν χρόνο σε μια ειδική κλινική, το ζευγάρι παντρεύτηκε τελικά.

Αυτό ήταν ένα σύντομο ταξίδι στον κόσμο των ακροαστικών. Παρέχει μόνο μια εντύπωση αυτού του συναρπαστικού θέματος. Κανείς δεν πρέπει να φοβάται να ακούει ήχο στον θώρακα εάν η γενική κατάσταση του ατόμου είναι καλή. Αποτελεί πιθανώς απλά μια αυξημένη παραγωγή βλέννας κατά τη διάρκεια μιας ιογενούς νόσου, τα λεγόμενα καλά ακροαστικά.

Ένας συνάδελφος συμπεριέλαβε: “Συμπερασματικά, η λέξη “ακροαστικά” χρησιμοποιείται πολλές φορές με διαφορετικό τρόπο. Οι ασθενείς πρέπει να ζητούν διευκρινίσεις από τον γιατρό για την σημασία και τη σοβαρότητα του ευρήματος, καθώς και για το αν χρειάζεται συγκεκριμένη αγωγή ή όχι.“[3]

Εδώ θα βρείτε και άλλες πληροφορίες στο διαδικτύου πώς άλλοι προσπαθούν να εξηγήσουν αυτόν τον κόσμο των ακροαστικών.

 https://www.infokids.com.cy/to-paidi-moy-exei-akroastika-ti-simai-2/

http://newpost.gr/ygeia/5c125aab56dccb7e13e1f6da/akroastika-poso-prepei-na-sas-anhsyxoyn

https://boro.gr/40374/exei-akroastika-ti-na-kanw/

Ακουστικά παραδείγματα (αγγλικοί ιστότοποι) μπορείτε να βρείτε σε αυτά τα βίντεο.

https://www.youtube.com/watch?v=TlgP8MzlMaw

https://www.youtube.com/watch?v=G3d7oW5dWcs

https://www.youtube.com/watch?v=ObZFU3YUqyE

Πηγές

[1] ακροαστικά. (2013, Μαΐου 19). Βικιλεξικό, Η Ελεύθερη Εγκυκλοπαίδεια. Ανακτήθηκε 10:57, Φεβρουαρίου 15, 2020 από https://el.wiktionary.org/w/index.php?title=%CE%B1%CE%BA%CF%81%CE%BF%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC&oldid=2907467.

[2] Μπαμπινιώτης Γ (2012): Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας, Κέντρο Λεξικολογίας

[3] https://www.onmed.gr/ygeia/story/326019/akroastika-poso-prepei-na-sas-anisyxoyn