Οι μαθητές οι οποίοι μελετούν για τις Πανελλήνιες ζουν σε συνθήκες υψηλής πίεσης. Η πίεση αυτή αυξάνεται σταδιακά και ξεκινάει από την Α΄ ή Β΄ λυκείου. «Τώρα η ζωή πρέπει να γίνει σοβαρή», αγνοώντας ότι η χαρά της γνώσης και της μάθησης δεν ήταν ποτέ ένας σημαντικός στόχος όλα τα προηγούμενα χρόνια. Ωστόσο, πλησιάζοντας στις Πανελλήνιες, επικρατεί η αντίληψη ότι τα παιδιά θα πρέπει να κάθονται στα γραφεία τους και να διαβάζουν σαν ρομπότ.  Αυτός ο τρόπος όμως, δεν αποτελεί μια αποτελεσματική μάθηση.

Η συνεχής πίεση έχει πολλές συνέπειες και όλες περιγράφονται με την παραδοσιακή θεωρία του άγχους. Στην πραγματικότητα, οι Πανελλήνιες είναι ένα υπέροχο πεδίο για να  μελετήσει κανείς τη θεωρία του άγχους.

Η αλυσίδα των γεγονότων και η ένταση της έκφρασής τους μπορεί να διαφέρουν σε κάθε μαθητή, αλλά είναι κάπως έτσι:

• Αυξάνεται το άγχος.

• Δεν υπάρχει χρόνος ψυχαγωγίας.

• Κοιμούνται λίγο και αναποτελεσματικά.

• Υπάρχει έλλειψη άσκησης και εκτόνωσης.

• Μειώνονται τα κίνητρα.

• Δημιουργούν αντίσταση στη συνεχή πίεση.

• Δεν έχουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα λόγω λανθασμένων τεχνικών.

• Εκφράζονται έντονα τα νευρωτικά πρότυπα (υστερικά, καταθλιπτικά, κ.λπ.).

• Έχουν ασταθείς αποφάσεις.

• Υπάρχει έλλειψη ικανότητας αντιμετώπισης επικείμενων κρίσεων.

• Αυξάνονται σταδιακά η απογοήτευση και η απόγνωση.

• Εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια χρόνιας κόπωσης και / ή χρόνιων ασθενειών.

Μ’ αυτόν τον τρόπο προσεγγίζουν οι μαθητές τις εξετάσεις τους, μια κατάσταση η οποία δεν οδηγεί στα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα.

Σύμφωνα με την κοινή λογική, η μείωση του άγχους θα πρέπει να είναι ο πρώτος στόχος. Αλλά κατά έναν περίεργο τρόπο, συμβαίνει το αντίθετο. Οι μαθητές με το ν’ αγχώνονται προσπαθούν ν’ αποδείξουν  ότι διαβάζουν αρκετά. Αναμένεται λοιπόν, ν’ αγχωθούν. Ένας μαθητής ο οποίος είναι χαλαρός, η προσπάθειά του θεωρείται αμφίβολη και δεν κάνει το σωστό.

Οι Πανελλήνιες εξετάσεις ισοδυναμούν μ’ έναν μαραθώνιο αγώνα. Εάν ένας αθλητής μαραθωνοδρόμος ξεκινούσε τον αγώνα όπως οι μαθητές ξεκινούν τη Γ’ λυκείου δε θα είχε καλά αποτελέσματα. Οι μαθητές βρίσκονται σ’ ένταση και είναι ήδη πνευματικά εξαντλημένοι πριν ακόμα ξεκινήσουν τον μαραθώνιο των Πανελληνίων.

Να τρέχει κανείς σε μαραθώνιο δεν είναι μόνο μία καλή μεταφορά για την προσπάθεια προετοιμασίας που κάνουν οι μαθητές  στην Γ’ λυκείου. Οι συμβουλές που δίνονται σ’ έναν αθλητή που τρέχει σε μαραθώνιο θα μπορούσαν να δοθούν και στους μαθητές.

Οι βασικές αρχές για την προπόνηση γι’ έναν μαραθώνιο αγώνα είναι οι εξής:

• Αποφύγετε την εξάντληση και τον τραυματισμό (σωματικό και ψυχολογικό).

• Πάρτε τις απαραίτητες ημέρες ανάρρωσης κατά την προπόνηση.

• Η ψυχολογική προπόνηση είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική προπόνηση.

• Βρείτε τις αδυναμίες σας και δουλέψτε πάνω σ’ αυτές.

• Η δύναμη του κορμού (μεταφράζεται σ’ εμπιστοσύνη / αυτοπεποίθηση) είναι εξίσου σημαντική με τη δύναμη των ποδιών.

• Βρείτε τον χρόνο και τους ρυθμούς σας.

• Μάθετε πώς ν’ αντιμετωπίζετε επικείμενες κρίσεις.

• Απαραίτητη είναι η καλή διατροφή και ο αρκετός ύπνος.

• Προσέξτε την ενυδάτωση (μεταφράζεται σε: αναζητήστε τις τρέχουσες ανάγκες σας).

• Τις τελευταίες μέρες πριν από τον αγώνα, πάρτε το χαλαρά.

• Φανταστείτε τις κινήσεις / καταστάσεις που θα σας οδηγήσουν στην επιτυχία, θα τις απεικονίζετε λεπτομερώς και θα τις σκέφτεστε τακτικά.

Οι παραπάνω οδηγίες δε διαφέρουν απ’ αυτό το οποίο θεωρούμε σημαντικό στη συμβουλευτική και προτείνουμε στους μαθητές για την προετοιμασία τους στις Πανελλήνιες.

• Να διαχειρίζεστε το άγχος (πνευματικές τεχνικές, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης του εαυτού).
• Να μοιράζεστε την ανησυχία σας μ’ άλλους (δημιουργώντας ένα υποστηρικτικό συναισθηματικό πλαίσιο).
• Ν’ ανακαλύψετε και ν’ αναπτύξετε μαθησιακές τεχνικές.
• Να βρείτε τον δικό σας προσωπικό μαθησιακό τρόπο.
• Να εξασκήσετε το κίνητρό σας.
• Να μπείτε σ’ έναν ρυθμό.
• Ν’ αναπτύξετε εμπιστοσύνη/αυτοπεποίθηση.
• Ν’ αντιμετωπίζετε τα εμπόδια και τις επικείμενες κρίσεις (ευρωστία/ ανθεκτικότητα).
• Ν’ ακολουθείτε τις βασικές αρχές της υγείας.

Υπάρχουν πολλά που μπορούν και πρέπει να γίνουν. Τα περισσότερα απ’ αυτά δε συνδέονται με τη διαδικασία της λήψης πληροφοριών. Η ουσιαστική μάθηση είναι μία περίπλοκη διαδικασία. Να καθόμαστε απλά και να διαβάζουμε, όχι μόνο δε θα έχουμε τα καλύτερα αποτελέσματα αλλά θα χάσουμε και την απόλαυση που η μάθηση προσφέρει. Αποσυνδεόμαστε από τον ουσιαστικό σκοπό της μελέτης που είναι η γνώση, δηλαδή, η προσωπική μας ανάπτυξη.