Τι χρειάζονται οι γονείς να γνωρίζουν

Τι είναι μια ίωση; Είναι μια λοίμωξη; Είναι ένα είδος πυρετού, ο οποίος διαρκεί 3 ημέρες ή απλά μια «ιωσούλα»; Ή μήπως είναι ένα είδος κρυολογήματος, έχοντας μαζέψει κρύο; Ποια σχέση έχει με τη γρίπη; Είναι επικίνδυνη; Τα αντιβιοτικά μπορούν να βοηθήσουν; Είναι μεταδοτική; Αυτά είναι μερικά από τα πολλά ερωτήματα με τα οποία ερχόμαστε αντιμέτωποι καθημερινά.

Εάν αυτοί οι όροι είναι ξεκάθαροι, οι άνθρωποι συνήθως φοβούνται λιγότερο και είναι περισσότερο ικανοί να παρατηρούν καλύτερα και να κάνουν καλύτερες επιλογές σχετικά με την υγεία.

Λοίμωξη

Ο πιο γενικός όρος είναι λοίμωξη. «Είναι μία αρρώστια την οποία προκαλεί κάποιο μικρόβιο, είτε ιός, είτε βακτήριο, είτε μύκητας, είτε κάποιο άλλο παθογόνο ον, το οποίο εισχωρεί στον οργανισμό μας και μας αναστατώνει.».[i]

Μπορούμε, δηλαδή, να έχουμε λοιμώξεις πολλών διαφορετικών τύπων και κάθε είδος να έχει διαφορετικά συμπτώματα, διαφορετική κλινική εικόνα, διαφορετική λογική και μπορεί να χρειαστεί ένα διαφορετικό είδος θεραπείας.

Παράσιτα

Τα παράσιτα είναι σύνθετοι ζωντανοί οργανισμοί, μικρά ζώα που ζουν μέσα μας ή πάνω μας. Μπορεί να προκαλέσουν διαφορετικές ασθένειες. Τα πιο συνηθισμένα είναι τα σκουληκάκια όπως τα οξυτήρια[ii]. Για μία τέτοιου είδους λοίμωξη το ανοσοποιητικό μας σύστημα έχει ένα ξεχωριστό τμήμα, το οποίο ονομάζεται ηωσινόφιλα. Αυτό το τμήμα των λευκών αιμοσφαιρίων είναι, συχνά, αυξημένο σε μια παρασιτική ασθένεια. Καθώς οι ασθένειες των παρασίτων έγιναν λιγότερο συχνές, ειδικά οι μολύνσεις με σκουληκάκια είναι σχετικά σπάνιες, τα ηωσινοφίλα  δεν έχουν πια τόση δουλειά να κάνουν. Ως εκ τούτου, τείνουν να δημιουργούν άλλα προβλήματα, όπως οι έφηβοι που βαριούνται. Τα ηωσινόφιλα παίζουν σημαντικό ρόλο στην ατοπική νόσο και στο άσθμα. Σε ορισμένα κέντρα στις ΗΠΑ δίνουν, ακόμη και σκουλήκια για τη θεραπεία των  ασθματικών παιδιών, με κάποια θετικά αποτελέσματα. Οι περισσότερες ασθένειες που προκαλούνται από σκουληκάκια δεν είναι ένα τόσο τρομερό πρόβλημα και η επανεμφάνιση των μολύνσεων με οξύουρους, τον τελευταίο καιρό, δεν πρέπει να προκαλεί ανησυχία. Άλλες λοιμώξεις με παράσιτα, όπως η ψώρα που προκαλείται από το άκαρι της ψώρας, είναι περισσότερο ανησυχητικές. Σε γενικές γραμμές, οι μολύνσεις με σκουληκάκια είναι, κατά κάποιο τρόπο, δύσκολο να αντιμετωπιστούν με φυσικά μέσα και χρειάζονται, συχνά, ένα ειδικό ανθελμινθικό φάρμακο.

Μικρόβια, μικροοργανισμοί και χλωρίδα

Στην καθημερινότητα, η έννοια μικρόβιο χρησιμοποιείται ως συνώνυμο του βακτηρίου. Όμως, τα μικρόβια (ή μικροοργανισμοί) περιλαμβάνουν πολλούς ζωντανούς μικροοργανισμούς, όπως  βακτήρια, ιούς και μύκητες.[iii]

Εκατομμύρια μικροοργανισμοί κάθε είδους, κυρίως βακτήρια, ζουν μέσα και πάνω μας. Ζουν στο δέρμα, στον πεπτικό σωλήνα, στο στόμα στον πρωκτό και στον κόλπο. Αυτό ονομάζεται χλωρίδα. Τα περισσότερα από αυτά τα βακτήρια είναι ακίνδυνα ή ακόμα και ευεργετικά. Στα έντερα, ζει περίπου 1 κιλό βακτηρίων και είναι κρίσιμα για την πέψη και τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Αυτά τα βακτήρια παρέχουν βιταμίνες και ορμόνες και είναι σημαντικές για τη γενική ενέργεια και την ψυχολογική μας ισορροπία. Λέγεται, ότι έχουμε έναν δεύτερο εγκέφαλο στο έντερό μας. Η επούλωση πληγών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα ευεργετικά βακτήρια που ζουν στο δέρμα μας.

Μερικοί μικροοργανισμοί λειτουργούν ως παθογόνοι και δημιουργούν προβλήματα. Αλλά, ως επί το πλείστον, είναι «επιλεκτικά» επιβλαβείς. Αυτό σημαίνει, ότι πολλά μικρόβια (βακτήρια, ιοί και μύκητες) που, μπορεί να βλάψουν, βρίσκονται υπό έλεγχο από το ανοσοποιητικό σύστημα και από τα  μικρόβια της χλωρίδας μας. Ακριβώς, όπως κάποιος που τείνει να είναι καταστροφικός μπορεί να είναι ήρεμος σε μια καλή παρέα. Αυτός είναι ο λόγος, για τον οποίο η βελτίωση της χλωρίδας μας είναι γενικά πιο αποτελεσματική από τη εξάλειψη των μικροβίων.

Μύκητες 

Οι μύκητες είναι πολυκύτταροι οργανισμοί. Είναι κατά κάποιον τρόπο μεταξύ ζώων και φυτών. Κατοικούν σε όλη μας τη χλωρίδα και είναι γενικά αβλαβείς. Ωστόσο, όταν διαταράσσεται η χλωρίδα, π.χ. μετά από θεραπεία με αντιβιοτικά, ενδέχεται να πολλαπλασιαστούν και να δημιουργήσουν προβλήματα. Αυτό μπορεί να συμβεί στο στόμα (στοματίτιδα), στα έντερα, στον κόλπο (κολπίτιδα) ή στο δέρμα. Στην περίπτωση της ανοσοκατασταλτικής θεραπείας, οι μύκητες μπορεί να δημιουργήσουν τεράστια προβλήματα, ακόμη και απειλητικές, για τη ζωή, ασθένειες.

Η θεραπεία για μύκητες, μπορεί να χρειάζεται τη βελτίωση της χλωρίδας, παραδείγματος χάριν του εντέρου, του κόλπου, του δέρματος, της μύτης ή των βρόγχων. Τα προβιοτικά είναι, συχνά, χρήσιμα για αυτόν τον σκοπό. Αλλά και η διατροφή και άλλα υποστηρικτικά μέτρα είναι σημαντικά. Μία θεραπεία με αντιμυκητιασικά φάρμακα μπορεί να είναι αποτελεσματική για λίγο, αλλά δεν βελτιώνει τη λειτουργία της χλωρίδας, και συχνά, οι μύκητες επιστρέφουν. Τα αντιμυκητιασικά φάρμακα θα μπορούσαν να κάνουν τα πράγματα χειρότερα.

Βακτήρια

Τα βακτήρια είναι μονοκύτταροι οργανισμοί που, είναι σε θέση να δημιουργήσουν τοπικές λοιμώξεις. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι ο σταφυλόκκος του δέρματος, το απόστημα ή η αμυγδαλίτιδα από στρεπτόκοκκο. Εάν το ανοσοποιητικό σύστημα υποστεί βλάβη, τέτοιες τοπικές λοιμώξεις μπορεί να δημιουργήσουν μια γενικότερη ασθένεια, όπως την οστρακιά. Άλλα μικρόβια, μπορεί να εισέλθουν στον πνεύμονα και να δημιουργήσουν πνευμονία ή να εισέλθουν στον εγκέφαλο και να δημιουργήσουν την επίφοβη μηνιγγίτιδα.

Άλλες βακτηριακές ασθένειες, όπως αυτές του τετάνου ή της διφθερίτιδας, προκαλούνται από τις τοξίνες που παράγουν τα βακτήρια.

Όταν τα βακτήρια μπαίνουν στη ροή του αίματος, μπορεί να δημιουργήσουν μια γενικότερη λοίμωξη ή ακόμα και μία σηψαιμία.

Η διάγνωση μιας βακτηριακής νόσου, γίνεται είτε από την κλινική εικόνα του ασθενούς, η οποία, συχνά, δεν είναι αξιόπιστη, ή από καλλιέργεια. Στην καλλιέργεια, τα υγρά χρησιμοποιούνται όπως το αίμα και τα πτύελα ή από την λήψη δείγματος του λαιμού ή άλλων τμημάτων του σώματος. Ορισμένες χημικές εξετάσεις είναι διαθέσιμες, όπως το «Streptest».

Για την καταπολέμηση μιας βακτηριακής νόσου, το ανοσοποιητικό σύστημα ανεβάζει τα λευκά αιμοσφαίρια. Αυτά τα κύτταρα σκοτώνουν τα βακτήρια.

Εάν το ανοσοποιητικό σύστημα δεν είναι σε θέση να ελέγξει τη μόλυνση ή εάν η μόλυνση είναι σοβαρή, τότε μπορεί να δοθούν αντιβιοτικά. Αλλά σε μια ελαφριά βακτηριακή ασθένεια, τα αντιβιοτικά, συνήθως, δεν είναι απαραίτητα. Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι σε μεγάλο βαθμό σε θέση να αποτρέψει μια τέτοια ασθένεια. Οι γενικές συμβουλές, σχετικά με το πότε και πώς να θεραπευτεί μια βακτηριακή λοίμωξη, έχουν γίνει όλο και πιο επιφυλακτικές.

Ιοί

Οι ιοί διαφέρουν πολύ από τα βακτήρια. Δεν είναι ζωντανοί οργανισμοί. Είναι «ζόμπι-πειρατές» που καταλαμβάνουν ένα κύτταρο. Στη συνέχεια, δανείζονται τη ζωή του κυττάρου για την αναπαραγωγή τους. Για να το κάνουν αυτό, έχουν μια εξωτερική κάψουλα που τους επιτρέπει να κολλήσουν (προσδεθούν) σε διαφορετικά κύτταρα του σώματος και να μπουν μέσα. Με αυτόν τον τρόπο, αναγκάζουν τον πυρήνα του κυττάρου να τους αναπαράγει.

Πηγή https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Virus_Replication.svg

Οι ιοί έχουν πολλές διαφορετικές μορφές, γεγονός,  που τους επιτρέπει να ειδικεύονται σε ορισμένα κύτταρα. Κάποιοι είναι εξειδικευμένοι, όπως ο ιός της ηπατίτιδας και άλλοι έχουν ένα ευρύτερο προφίλ, όπως ο ιός της γρίπης.

Όταν ένα κύτταρο συλλαμβάνεται από έναν ιό, συνήθως δεν είναι πλέον σε θέση να εκπληρώσει τον συνηθισμένο σκοπό του. Ορισμένα κύτταρα μπορεί να πεθάνουν. Για παράδειγμα, ο ιός της πολιομυελίτιδας μπορεί να καταστρέψει τα περιφερειακά νεύρα. Αλλά, μερικοί ιοί δεν δημιουργούν κανένα πρόβλημα. Είναι σιωπηλοί και παραμένουν στο σώμα χωρίς να δημιουργούν κανένα πρόβλημα. Ο ιός Simian-40 ήταν στο εμβόλιο της πολιομυελίτιδας μέχρι το 1963 και μολύνθηκαν εκατομμύρια άνθρωποι. Αλλά παρ’ όλο, που υπάρχουν ενδείξεις ότι ο ιός αυτός μπορεί να προκαλέσει καρκίνο μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα, δεν υπήρξε καμία απόδειξη ότι οι μολυσμένοι άνθρωποι εμφάνιζαν συχνότερα καρκίνο.

Ορισμένοι ιοί είναι προαιρετικά επιβλαβείς. Αυτό σημαίνει, ότι μπορεί να βρίσκονται στο σώμα για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να δημιουργούν συμπτώματα. Αλλά, σε στιγμές που το ανοσοποιητικό σύστημα εξασθενεί, είναι σε θέση να ξεκινήσει την αναπαραγωγή και να καταστρέψει τα κύτταρα. Ορισμένοι ιοί λειτουργούν συνεχώς, αλλά πολύ αργά, όπως ο ιός HIV, όπου εμφανίζονται συμπτώματα μετά από χρόνια. Ορισμένοι χρειάζονται ακόμη και δεκαετίες.

Δηλαδή, οι ιώσεις δεν έχουν ενιαία κλινική εικόνα. Ορισμένες ιώσεις είναι ήπιες. Δημιουργούν μόνο συνάχι ή λίγες μέρες πυρετό. Αυτό ονομάζεται «ιωσούλα». Ορισμένες ιώσεις είναι πολύ σοβαρές, όπως ο ιός HIV που προκαλεί AIDS ή ο αιμορραγικός πυρετός Έμπολα. Κάθε ιός έχει μια διαφορετική ιστορία να πει. Κάποιοι μπορεί να είναι επωφελείς για την ανθρώπινη υγεία.

Πηγή: https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Featured_picture_candidates/Viral_infections

Οι ιογενείς ασθένειες και το ανοσοποιητικό σύστημα

Το ανοσοποιητικό σύστημα έχει πολλές στρατηγικές για την καταπολέμηση των ιώσεων. Εάν το ανοσοποιητικό σύστημα λειτουργεί καλά, ακόμα και σοβαρές λοιμώξεις, όπως η λοιμώδης μονοπυρήνωση, ξεπερνιούνται εύκολα χωρίς ή με ελάχιστα συμπτώματα. Εάν η λειτουργία του είναι διαταραγμένη, ακόμα και οι ήπιοι ιοί μπορεί να δημιουργήσουν σοβαρές επιπλοκές, όπως πνευμονία ή μηνιγγίτιδα.

Πολλά από τα συμπτώματα, κατά τη διάρκεια μιας ίωσης, δεν προκαλούνται από τον ιό. Δεν αποτελούν επιπλοκές της νόσου, αλλά είναι το αποτέλεσμα της προσπάθειας του ανοσοποιητικού συστήματος να καταπολεμήσει αυτήν τη μόλυνση. Συνήθως, τέτοια συμπτώματα είναι πυρετός, μυϊκός πόνος και εξάντληση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα συμπτώματα αυτά είναι τόσο κοινά σε όλες τις ιογενείς ασθένειες. Η ένταση των συμπτωμάτων δε σημαίνει απαραίτητα τη σοβαρότητα της νόσου. Ένα ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να δημιουργήσει πολλά συμπτώματα για 2-3 ημέρες και μετά η νόσος να έχει περάσει. Ένα ασθενές ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να μην αντιδράσει ανάλογα με τις ανάγκες. Ο ασθενής έχει λίγο πυρετό και μόνο κούραση, αλλά η ασθένεια τραβάει για μεγάλο χρονικό διάστημα και τείνει να έχει επιπλοκές. Ο πυρετός  μπορεί να είναι καλό σημάδι.

Ο λειτουργικός πυρετός

Ο πυρετός είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους καταπολέμησης μιας ασθένειας. Το σώμα σκόπιμα αυξάνει τον εσωτερικό θερμοστάτη. Σε θερμοκρασία 39-40 βαθμούς το ανοσοποιητικό σύστημα λειτουργεί καλύτερα. Η λήψη αντιπυρετικών εμποδίζει το ανοσοποιητικό σύστημα να κάνει τη δουλειά του.^[iv] Ως αποτέλεσμα, η ασθένεια να διαρκεί περισσότερο, μπορεί να έχει πιο σοβαρή πορεία ή περισσότερες επιπλοκές.^[v]

Σε ασθενείς, μια καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς η φαρμακευτική θεραπεία έχει, ως επί το πλείστον, περιορισμένη ή καθόλου επίδραση.

Τα φάρμακα σε μία ιογενή λοίμωξη

Τα αποκαλούμενα αντιϊκά φάρμακα δε φαίνονται να λειτουργούν στις περισσότερες μολύνσεις. Στο παράδειγμα της γρίπης, το γνωστό «Tamiflu» συντομεύει τη νόσο για λιγότερο από μία ημέρα και τα συμπτώματα μπορεί να είναι λιγότερο ισχυρά. ^[vi] Αλλά αυτό μπορεί να επιτευχθεί καλύτερα με την κατάλληλη φροντίδα. Επιπλέον, το «Tamiflu» έχει πολλές και σοβαρές παρενέργειες.^[vii] Άλλα αντιϊκά μπορεί να λειτουργούν καλύτερα για κάποιους άλλους ιούς, όμως η καλύτερη τακτική είναι ο ασθενής να ενισχύσει το ανοσοποιητικό του σύστημα.

Καθώς οι ιοί δεν είναι ζωντανοί οργανισμοί, τα αντιβιοτικά δεν θα λειτουργήσουν. Αυτό είναι συχνά δύσκολο να κατανοηθεί. Απλώς δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα. Δε θα έχουν καμία επίδραση ακόμη και αν η θερμοκρασία είναι υψηλή ή εάν η ασθένεια διαρκεί πολύ. Αντίθετα, τα αντιβιοτικά ενδέχεται να παρατείνουν την ασθένεια. ^[viii] Επιπλέον, έχουν πολλές παρενέργειες. Για παράδειγμα, καταστρέφουν τη χλωρίδα του εντέρου και αυτό μπορεί να υπονομεύσει την υγεία γενικότερα και να οδηγήσει σε περισσότερες μολύνσεις. Αυτή η διαταραχή της χλωρίδας του εντέρου μπορεί να διαρκέσει μισό χρόνο ή και περισσότερο. ^[ix] Οι σοβαρές παρενέργειες των αντιβιοτικών είναι πιθανώς πιο συχνές από τις επιπλοκές των περισσότερων ιογενών ασθενειών, αν ο ασθενής θεραπευτεί με φροντίδα. Κατά τη διάρκεια μιας ίωσης μπορεί να εμφανιστεί μια βακτηριακή μόλυνση. Εδώ μερικές κλασικές εικόνες:

• Όταν η γρίπη βελτιώνεται μετά από λίγες μέρες, αλλά εμφανίζεται ξανά o υψηλός πυρετός και η γενική κατάσταση χειροτερεύει, αυτό είναι ιδιαίτερα ύποπτο για πνευμονία.
• Σε περιπτώσεις εκρηκτικής ωτίτιδας, η οποία είναι, ως επί το πλείστον, ίωση ή οφειλόμενη σε κρεατάκια, μπορεί να εμφανιστεί και οξεία ωτίτιδα με πυρετό.
• Σε περιπτώσεις ιγμορίτιδας που είναι κυρίως ιογενής, μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά περισσότερος πόνος και πυρετός μετά από λίγες ημέρες ή εβδομάδες. Αυτή η λεγόμενη διπλή χειροτέρευση ^[x]  αποτελεί ένδειξη για μια βακτηριακή μόλυνση.

Είναι πολύ σημαντικό να γίνει διάκριση μεταξύ μιας ιογενούς νόσου και μιας βακτηριακής νόσου. Μέχρι να μην υπάρχουν σαφή σημάδια για μια βακτηριακή λοίμωξη, τα αντιβιοτικά θα πρέπει να αποφεύγονται σε ιογενείς ασθένειες.

Κρυολόγημα

Υπάρχει πολλή σύγχυση σχετικά με το τι είναι το κρυολόγημα. Κατά γενικό κανόνα, μπορούμε να πούμε: Το κρυολόγημα είναι μία ιογενής λοίμωξη των βλεννογόνων του άνω αναπνευστικού συστήματος.

Η σχέση αυτών των ιώσεων με το κρύο είναι η εξής:

• Τα πρώτα συμπτώματα μίας ίωσης είναι η ρίγη. Αυτό το αίσθημα παγωνιάς, συχνά, συγχέεται εσφαλμένα με την αιτία της νόσου.
• Σε άλλες περιπτώσεις, η έκθεση στο κρύο δημιουργεί διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος που, οδηγεί στην ίωση.
• Πολλοί ιοί ενεργοποιούνται με χαμηλότερες θερμοκρασίες. Για παράδειγμα, οι ιοί στη μύτη ενδέχεται να πολλαπλασιάζονται όταν μειώνεται η εξωτερική θερμοκρασία.
• Όταν ο καιρός είναι κακός και κάνει κρύο οι άνθρωποι τείνουν να μένουν μέσα σε κακώς αερισμένα δωμάτια. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να κολλήσουν πιο εύκολα μία ίωση.
• Άγχος, έλλειψη ύπνου και άλλες συνήθειες κακού τρόπου ζωής δημιουργούν ένα είδος εξάντλησης με ένα αίσθημα ρίγους. Η εξάντληση μειώνει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και μας καθιστά πιο ευάλωτους στο να κολλήσουμε μία ίωση.

Προστατευτικά μέτρα

Προκειμένου να προστατευθεί κάποιος από τις λοιμώξεις, υπάρχουν ορισμένα χρήσιμα μέτρα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας. Η πλύση των χεριών είναι η πιο αποτελεσματική. Καλό είναι να αποφεύγουμε πολυσύχναστους κλειστούς χώρους και να αερίζουμε συχνά τα δωμάτια. Μία ζεστή και ξηρή ατμόσφαιρα ενός δωματίου είναι επιβλαβής, καθώς στεγνώνει τις βλεννογόνες της μύτης και των βρόγχων. Η μύτη είναι η πρώτη γραμμή προστασίας. Τα υπνοδωμάτια πρέπει να αερίζονται καλά και να έχουν θερμοκρασία κάτω από 18 βαθμούς.

Αλλά, δεν είμαστε σε θέση να μας προστατεύσουμε από όλες τις ιώσεις, ειδικά όχι από τη γρίπη. Αυτό είναι αδύνατο και δεν είναι επίσης, υγιές. Αντιμετωπίζοντας τις συνηθισμένες ιώσεις, εκπαιδεύουμε το ανοσοποιητικό σύστημα και μας κάνει πιο ισχυρούς.

Βελτίωση του ανοσοποιητικού συστήματος

Ένας από τους καλύτερους τρόπους για να μας προστατεύσει από τις μολύνσεις και τα αρνητικά τους αποτελέσματα είναι να βελτιώσουμε τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους και ο καθένας από αυτούς τους τρόπους χρειάζεται ένα άρθρο ή ακόμα και ένα βιβλίο. Ακολουθεί μία σύντομη λίστα των τρόπων για τη βελτίωση της υγείας μας γενικά και ειδικότερα του ανοσοποιητικού

συστήματος:

• Πυρετός
• Διατροφή
• Ύπνος
• Άσκηση
• Φρέσκος αέρας
• Κατάλληλο ντύσιμο
• Βότανα
• Φροντίδα της μύτης
• Εναλλακτική ιατρική

Πηγές

[i] https://helios-eie.ekt.gr/EIE/bitstream/10442/525/1/M01.036.08.pdf

[ii] (https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CE%BE%CF%8D%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%BF%CF%82)

[iii]https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B9%CE%BA%CF%81%CE%BF%CE%BF%CF%81%CE%B3%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82

[iv] Mace TA, Zhong L, Kilpatrick C, Zynda E, Lee CT, Capitano M, Minderman H, Repasky EA., Differentiation of CD8+ T cells into effector cells is enhanced by physiological range hyperthermia., J Leukoc Biol. 2011 Nov;90(5):951-62. doi: 10.1189/jlb.0511229. Epub 2011 Aug 26.

[v] Earn DJ1, Andrews PW, Bolker BM., Population-level effects of suppressing fever, Proc Biol Sci. 2014 Jan 22;281(1778):20132570. doi: 10.1098/rspb.2013.2570.

[vi] Jefferson T, Jones M, Doshi P, Spencer EA, Onakpoya I, Heneghan CJ: Oseltamivir for influenza in adults and children: systematic review of clinical study reports and summary of regulatory comments. BMJ. 2014 Apr 9;348:g2545. doi: 10.1136/bmj.g2545. Review.

[vii] Jefferson T1, Jones M, Doshi P, Del Mar C: Possible harms of oseltamivir–a call for urgent action, Lancet. 2009 Oct 17;374(9698):1312-3. doi: 10.1016/S0140-6736(09)61804-3.

[viii] Thackray LB, Handley SA, Gorman MJ, Poddar S, Bagadia P, Briseño CG, Theisen DJ2, Tan Q, Hykes BL Jr, Lin H1, Lucas TM, Desai C, Gordon JI, Murphy KM, Virgin HW, Diamond MS., Oral Antibiotic Treatment of Mice Exacerbates the Disease Severity of Multiple Flavivirus Infections, Cell Rep. 2018 Mar 27;22(13):3440-3453.e6. doi: 10.1016/j.celrep.2018.03.001.

[ix] Palleja A, Mikkelsen KH, Forslund SK, Kashani A, Allin KH, Nielsen T, Hansen TH, Liang S, Feng Q, Zhang C, Pyl PT, Coelho LP, Yang H, Wang J, Typas A, Nielsen MF, Nielsen HB, Bork P, Wang J, Vilsbøll T, Hansen T, Knop FK, Arumugam M, Pedersen O., Recovery of gut microbiota of healthy adults following antibiotic exposure., Nat Microbiol. 2018 Nov;3(11):1255-1265. doi: 10.1038/s41564-018-0257-9

[x] Welch KC, Denwiller K, Goldberg AN: Simusitis,  in: Mahamoudi M Allergy and Asthma, Springer Switzerland, 2016: 100